Robert Eenhoorn: van tophonkballer tot voetbalvisionair

Hij grossierde als honkballer in successen. Speelde voor de New York Yankees, won als bondscoach de Europese titel en zag als technisch directeur Oranje in 2011 stunten door wereldkampioen te worden. Kortom: voor Robert Eenhoorn staat topsport gelijk aan het realiseren van het onmogelijke. Dat sprak AZ- bestuursvoorzitter René Neelissen zo aan dat hij in 2014 Eenhoorn aanstelde als algemeen directeur. Zeven jaar later geldt de 53- jarige Rotterdammer als een visionair binnen het vaderlandse topvoetbal en blijft AZ als dynamische proforganisatie stappen maken. “Small things make big things happen.”Tekst: Jaap de Groot
Online redactie: Noa Verseveldt
Beeld: John van Helvert

De rode draad door jouw carrière is dat je altijd de top wil aantikken. Voor minder doe je het niet?

“Laat ik vooropstellen dat het klopt. In topsport gaat het erom dat je boven jezelf uitsteekt. Er zijn allerlei dingen te verzinnen waarom het niet gaat lukken, maar ik heb altijd naar de uitdagingen gezocht. Daar waar het in topsport in de kern om gaat. Gesterkt door hoe ik Amerika beleefd heb en dan de Yankees in het bijzonder. Daar was het of winnen of niet goed. Zit niks tussen.”

Waar komt die drive vandaan?

“Durf ik niet te zeggen. Ik weet eigenlijk niet beter. Toen ik jong was besloot ik naar Amerika te gaan, terwijl veel mensen zich afvroegen wat ik daar dan ging doen. Toch is het gelukt om bij de grootste club te spelen en prijzen te winnen. Hetzelfde verhaal na mijn terugkeer in Nederland, waar iedereen binnen het honkbal dik tevreden was met regelmatig de beste van Europa te zijn. Dus ging de lat omhoog en werd aansluiting bij de wereldtop het doel, hoewel we minder geld hadden, minders spelers, van wie sommige ook nog amateur waren. Dan gaat het erom dat iedereen hetzelfde doel voor ogen krijgt. Als dat lukt, dan ben je als team tot verrassende dingen in staat. Zoals in 2011 gebleken is tijdens het WK.”

Met niet winnen valt niet te leven?

“Niet winnen is lastig. En als dat wel gebeurt, moet het uitgelegd kunnen worden. Als de doelen hoog worden gesteld en je haalt ze niet, dan is de discussie die volgt: wat is er niet goed gegaan? Meteen zorgen dat je voor de spiegel staat. Als je dat doet, ben je altijd bezig om beter te worden. In de veilige Nederlandse cultuur betekent dat soms dat je niet altijd begrepen wordt.”

Waar moet een topsportorganisatie vandaag de dag aan voldoen?

“Het is gemakkelijk om visie en strategie als antwoord te geven. Wat ik een beetje dooddoeners vind, want wat houden visie en strategie dan in? Voor mij draait het vooral om twee aspecten: er moet een kerndoel uitgesproken worden en er gelden kernwaarden binnen de organisatie. Pas dan kom je bij strategie. Die dan in heel simpele bewoordingen uit te leggen moet zijn. Aan alle geledingen die er direct of indirect mee te maken krijgen. Omdat niet uitleggen een reden is om het niet te doen. Bovendien geef je mensen een uitweg om verhaaltjes te vertellen. Samengevat gaat het in een topsportorganisatie om vijf zaken: visie, doelstelling, ambitie, strategie en winnen. Vooral met de eerste vier ben je dagelijks bezig. Je praat er met elkaar over en toetst het regelmatig. Dat proces moet uiteindelijk leiden tot winnen. Dus toen ik hier zeven jaar geleden begon, hebben we als doelstelling de top vier benoemd. En duidelijk gemaakt dat je dat alleen bereikt als je met elkaar tot het uiterste gaat. Dat betekent dat binnen de club mensen gaan aanhaken en mensen gaan afvallen. Dat laatste is overigens redelijk verlopen, omdat diverse mensen wel aanvoelden ‘ik pas hier niet meer bij’. Toch blijft er in Nederland nog een groot verschil met hoe het in Amerika werkt. Daar kan iedereen tot en met de college meedoen, daarna is je carrière voorbij of je wordt prof. Wat ik al eerder aangaf: vanaf het begin is het in de Amerikaanse sport een kwestie van winnen en overleven of niet goed. Wat duidelijk maakt dat ieder selectieproces een weerspiegeling is van de cultuur van een land. Maar of het nu Amerika of Nederland is, uiteindelijk gaat het om mensen die volhardend zijn, die nieuwsgierig zijn. Zo niet, dan krijg je mensen die stilstaan. Daarom voel ik me aangetrokken tot mensen die het belangrijk vinden om zich verder te ontwikkelen in een inspirerende omgeving. Die functioneren vanuit de instelling van wat een organisatie voor jou kan betekenen in plaats van andersom. En natuurlijk moeten ze kwaliteit hebben. Daarom is het zo belangrijk dat de kernwaarden binnen de organisatie feitelijk sterk onderbouwd worden. Zo waren bij mijn komst bij AZ de mensen wel naar Moneyball geweest (film over hoe AZ-commissaris Billy Beane zijn club Oakland A’s, met nooit toegepaste data-analyses en beperkte financiële middelen, aansluiting bij de top liet houden; red.), alleen was dat niet omgezet in een duidelijk digitaal beleid. Ik bevind me in de gelukkige omstandigheid dat ik snel mensen aan tafel kan krijgen die daar zinnige dingen over kunnen vertellen. Waarbij mensen met verantwoordelijkheid binnen een organisatie dat niet als bedreigend ervaren, maar begrijpen dat hoe meer informatie je hebt, des te groter de kans op een goede beslissing is.”

En dat allemaal in gang gezet binnen een organisatie die door velen nog als een veredelde provincieclub wordt omschreven.

“Iedere verandering die je toepast creëert een mogelijkheid tot negatieve spanning. Helemaal als het niet meteen werkt, wat niet helemaal onlogisch is als je met de lange termijn bezig bent. In de topsport zie je vaak dat als het slecht gaat, mensen bang worden, aannames ventileren en vervolgens op zoek gaan naar de bevestiging daarvan. In plaats van een ingewikkelde vraag te beantwoorden op basis van gedegen onderzoek, bestaat het gevaar dat die vervangen wordt door een simpele vraag en men denkt dat met een simpel antwoord de ingewikkelde vraag beantwoord is. Zoals het ontslaan van een trainer. Sommigen dingen vragen gewoon om meer onderzoek, anders worden beslissingen genomen op basis van emotie. De sport is daarmee doordrenkt. Dat is dus wel een ding en het gevaar ligt altijd om de hoek. Ook via fans en pers. Om volhardend te zijn in de strategie vergt daarom soms ook moed.”

Wil je het interview met Robert Eenhoorn verder lezen? Bestel nu het nieuwe MASTERS MAGAZINE!

MASTERS #48 met gasthoofdredacteur Joseph Klibansky