Search
Close this search box.
Search
Close this search box.

Spencer Tunick: ‘Licht aan, kleren uit’

Onlangs exposeerde Spencer Tunick (1967) met Public Interventions bij galerie Reflex Amsterdam. De Amerikaanse beeldend kunstenaar geniet wereldwijd bekendheid om zijn kolossale naaktfotografie en menselijke installaties in stedelijke en natuurlijke omgevingen. MASTERS sprak hem tijdens zijn allereerste galerie-expositie in Nederland.

Jij bent opgegroeid in Middletown, een plaatsje in de Amerikaanse staat New York. Vertel eens over jouw jeugd.

“Mijn moeder stak heel veel tijd, energie en liefde in mij – I was a lucky boy. Zij had de Parsons School of Art gedaan en bracht mij in aanraking met kunst. Zo nam ze mij mee naar musea en Broadway shows in New York City. Dat ik uiteindelijk in de fotografie verzeild raakte, kwam door de andere tak in mijn familie: mijn vader was professioneel fotograaf, net zoals zijn vader en grootvader dat geweest waren. Hij werkte in hotels. Daar maakte hij in de lobby portretten van de gasten. De foto’s verwerkte hij in sleutelhangers, die hij de volgende dag aan hen te koop aanbood. Tijdens de middelbareschooltijd hielp ik hem in mijn vrije uurtjes. Toen ik kunst ging studeren aan Emerson College in Boston, nam ik daar ook les in fotografie. Ik werd verliefd op het medium en schreef me in voor het Creative Practices Program aan het gerenommeerde International Center of Photography in New York. Daar ontdekte ik de fotografie van naaktoptredens van performancekunstenaars als Yayoi Kusama en Carolee Schneemann. Die triggerde iets in mij. Tijdens mijn opleiding heb ik niet één foto genomen, ik was alleen maar aan het luisteren, als een spons alle kennis aan het opnemen. Op de dag dat ik klaar was, in 1992, wist ik precies wat ik wilde. Ik had een boel verschillende fotografen bestudeerd – Diane Arbus, Robert Frank, Edward Shames, Dwayne Michaels, Sally Mann… Ik combineerde alles wat ik goed vond aan hun fotografie en brought the body into it: met naaktmodellen ging ik de straat op.”

Hoewel openbare naaktheid niet illegaal was, werd je toch ettelijke keren gearresteerd.

“Je moest een vergunning aanvragen. Dat deed ik ook, maar ik kreeg hem niet. De persoon achter het loket zij letterlijk dat ik maar locaties moest ‘stelen’, omdat hij mij echt geen permit zou verschaffen. Daarom fotografeerde ik mijn naaktmodellen in alle vroegte, nog voor zonsopgang, wanneer de straten leeg waren. En dan om de hoek spieken of er niet een politieauto voorbijkwam.”

In de mode- en reclamefotografie was in die tijd een flinke boterham te verdienen. Had jij een businessplan?

“Met de sleutelhangerfotografie voor mijn vader kon ik in mijn levensonderhoud voorzien. Hij ging vroeg met pensioen en gaf mij een van zijn zaken. Een jaar lang heb ik me helemaal rot gewerkt en zo voldoende verdiend om het vervolgens een half jaar uit te zingen. In die tijd wijdde ik me volledig aan kunstfotografie.”

1994 vormde een keerpunt in jouw carrière. Vertel.

“Tot dan toe had ik alleen individuele portretten gemaakt. Daar was ik best bekend in geworden: steeds meer mensen meldden zich aan die voor mij wilden poseren. Ik kwam tijd tekort om iedereen te fotograferen. Waarom portretteer is ze niet allemaal tegelijk?, vroeg ik mezelf af. Ik belde iedereen die zich had aangemeld op, vijftig mensen in totaal, en zei dat ik ze wel als groep wilde fotograferen. Als achtergrond had ik gekozen voor het hoofdkwartier van de Verenigde Naties in New York. Achtentwintig mensen daagden op. Daar, op die dag, evolueerde mijn fotografie van individuele portretten naar complete installaties. Dit was iets nieuws, ik zag hier kansen en begon flyers uit te delen. Mijn toenmalige vriendin en huidige vrouw Kristen is grafisch designer en zag wat ik had ontworpen. ‘Zal ik voortaan de flyers maar maken?’ Zij kwam met een prachtig ontwerp. Ik deelde duizend flyers uit, waarop honderdvijftig mensen positief reageerden. Al experimenterend ontwikkelde ik een eigen stijl, waarbij de straat mijn studio werd.”

Zit er een filosofie achter het portretteren van groepen naakte mensen?

“Er zit een zoektocht naar energie achter, een explosie van leven. Naakte individuen bij elkaar veranderen in een andere vorm, een nieuw organisme. Honderdvijftig lichamen worden één, het gaat niet langer om de individuele sekse. Deze abstracte vormen zijn ver verwijderd van seksualiteit en doen je anders kijken naar naaktheid. De composities verbeelden oprechte eenheid en diversiteit. Het heeft niets te maken met pornografie en alles met waardigheid.”

Hoe is het logistiek gezien om voor één foto met honderden, soms duizenden modellen te werken?

“In de vroege werken ging het allemaal heel erg spontaan. De mensen verzamelden zich, ik gaf in een kwartier tijd mijn instructies en vijf minuten later was de foto genomen. Soms klikte ik maar vier, vijf keer. Ik moest snel klaar zijn vanwege het verkeer. Ik houd ervan om te schieten in de canyon van de stedelijke setting: de straat is mijn rivier en ik sta er middenin. Sinds ik met grotere aantallen modellen werk, móét ik wel straten en pleinen laten afzetten. Spontaan in een drukke stad een foto maken met duizend mensen tegelijk is natuurlijk niet te doen. Als ze op hun plek staan, scan ik heel snel de gezichten en houding – daar heb ik een goed oog voor. Looking at detail within a mass.”

Als fotograaf moet je altijd een hogere positie innemen. Hoe doe je dat?

“Met behulp van een schaarlift. Die gaat echt waanzinnig hoog. It’s really crazy.”

MASTERS Magazine

Benieuwd naar de rest van het interview van de beeldend kunstenaar? In de voorjaarseditie van MASTERS werpen drie entrepreneurs een licht op de toekomst: Raymon Pouwels (GO Sharing), Merel van Helsdingen (Nxt Museum) en Tim van der Wiel (GoSpooky). Volgens laatstgenoemde biedt de steeds sneller gaande technologische vooruitgang enorme mogelijkheden. “Er is nog nooit een beter moment geweest om een goed idee te hebben. De technologie zit in je broekzak!” Sportjournalist Jaap de Groot schetst de contouren van het nieuwe speelveld van de internationale sport na het eclatante succes van het WK in Qatar. En ook futurist Adjiedj Bakas laat zijn licht op de toekomst schijnen. Volgens hem staat komend jaar in het teken van de zoektocht naar de economie van het geluk. “We gaan niet alleen kijken naar wat ons geld oplevert, maar naar wat ons gelukkig maakt.” Wellicht draagt deze editie hieraan bij, met een terugblik op MASTERS EXPO, een road trip met de nieuwe Range Rover en interviews met paardenpaus Jan Tops, Red Bull Racing-teambaas Christian Horner en chef-kok Margot Janse.