Hij gaf leiding aan de Sportploeg van het Jaar van 2023. Het eerste team in de geschiedenis dat zowel de Giro d’Italia, Tour de France als Vuelta won. Sportief-directeur Merijn Zeeman van Jumbo-Visma maakte van nabij mee hoe een strak uitgestippeld beleid leidde tot een historische prestatie. Over deze unieke mijlpaal en de nieuwe ambities van de beste wielerploeg ter wereld praat Jaap de Groot uitgebreid met Merijn Zeeman.
Tekst: Bart-Jan Brouwer
Synthografie: Jonathan IJzerman
Vorig jaar passeerde het totaal aantal levende mensen op aarde de 8 miljard. En zoals het er nu naar uitziet, zijn we nog lang niet uitgegroeid. De wereldbevolking zal ook in de decennia die voor ons liggen blijven toenemen, zo verwachten de Verenigde Naties. Volgens sommige berekeningen zouden we in 2050 op 9,7 miljard uitkomen: dat is zo’n 20 procent meer mensen in je straat… We kampen nu al met woningnood en schaarser wordende bronnen, dat wordt nog een flinke uitdaging voor de toekomst. Zeker wanneer je bedenkt dat al in 2030 meer dan twee derde van de wereldbevolking in grote steden leeft. Hoe houden we onze steden leefbaar? Volgens Bouwend Nederland, een brancheorganisatie voor bedrijven in de bouw- en infrastructuursector, gaat technologie daarin een voorname rol spelen. Dan moet je denken aan het Internet of Things (IoT) en Artificial Intelligence. Een mooi voorbeeld is de toepassing van City Brain, een softwaresysteem dat in 2016 ontwikkeld is door het Chinese tech-bedrijf Alibaba. Dit ‘stadsbrein’ detecteert verkeersopstoppingen en ongevallen en zorgt voor een betere doorstroming van het verkeer. In pilotstad Hangzhou heeft dat ertoe geleid dat de files met 15 procent zijn afgenomen. Inmiddels is het systeem uitgerold naar andere steden binnen de Volksrepubliek en ook naar Kuala Lumpur.
Niet alleen het verkeer in steden neemt toe. Tikte de totale hoeveelheid afval wereldwijd in 2016 zo’n 2 miljard ton aan, naar schatting zal dat in 2050 ongeveer 3,5 miljard ton zijn: 75 procent meer vuilniszakken op je stoep… Sommige steden gebruiken al een combinatie van IoT en sensoren om slimme afvalbeheersystemen te bedienen. Het Zuid-Koreaanse Songdo, bijvoorbeeld, is verbonden door een vuilniswagenvrij afvalbeheersysteem, waarbij pneumatische leidingen het afval rechtstreeks van de huizen naar een ondergronds netwerk van leidingen en tunnels zuigen, dat is aangesloten op een centrale verwerkingsfaciliteit. Daar wordt het afval automatisch gesorteerd en gerecycled, begraven of verbrand voor energiedoeleinden, met als voornaamste voordelen een grotere energie-efficiëntie en lagere stort- en energiekosten. Ook op Roosevelt Island in New York wordt het afval weggevoerd via een ondergronds buizenstelsel. En zelfs de Sluisbuurt in Amsterdam, een nieuwe duurzame, groene wijk aan het IJ, wordt ingericht met een ondergronds afvaltransportsysteem. De toenemende invloed van technologie in de stad werkt als een magneet op tech-bedrijven die kansen zien in stedelijke ontwikkeling. Zoals Alibaba, dat de marktwaarde van een oplossing als City Brain schat op 400 miljard dollar. En ook voor Alphabet, het moederbedrijf van Google, vormen slimme steden een uiterst interessante markt. Met thuisproducten als Google Home is uitbreiding naar de straat slechts een kleine stap die wel een exponentiële hoeveelheid aan data oplevert. Natuurlijk zullen de data wel beschermd moeten worden…
Daarmee hebben we de achilleshiel van elke smart city te pakken: dataprotectie en privacybescherming. Quayside, een gebiedsontwikkeling in het Canadese Toronto, was sinds 2017 dé meest beloftevolle slimme stad in wording. Alphabet wilde vanuit het eigen ontwikkelbedrijf Sidewalk Labs het verlaten industriegebied Waterfront Toronto omtoveren in een hypermoderne wijk. Het werken met big data zou binnen de ontwikkeling leidend worden. Robottaxi’s, verwarmde stoepen, zelfrijdende vuilniswagens en een enorm digitaal dashboard vormden het uithangbord van de nieuwe wijk. Sidewalk Labs wilde de data van de gebruikers echter onophoudend blijven verzamelen om aanpassingen door te kunnen voeren en de stad te laten meegroeien met de bewegingen van de bewoners. Zou bijvoorbeeld op een bepaald kruispunt vaker worden overgestoken, dan kon dat worden vergemakkelijkt door de plaatsing van een voetgangersstoplicht. In 2020 strandde het project. Volgens de ontwikkelaar was het niet langer haalbaar door de impact van de coronacrisis op de vastgoedmarkt. Betrokkenen en experts kwamen met een andere uitleg: de bewoners van Toronto hadden hun twijfels bij de bedoelingen van een private partij die op de stoel van de overheid ging zitten. Ook ontstond er steeds meer onrust vanwege de gevolgen voor de privacy van de gebruikers. Daarom ging een streep door deze techno-utopia. Een harde les voor iedere smart city-ontwikkelaar. Lukt het om de burgers bij de ontwikkelingen te betrekken en de privacy te garanderen, dan staat de techniek klaar voor wijdverbreide oplossingen in de openbare ruimte.
Over de hele wereld werken ontwerpers, planners en architecten aan slimme stadsvoorstellen. Quayside heeft het niet gered, wie weet dat de volgende projecten in de nabije toekomst wel worden gerealiseerd.
1. OCEANIX Busan, Zuid-Korea
40 procent van de bevolking wereldwijd woont binnen 100 kilometer van de kust en 90 procent van de megasteden (>10 miljoen inwoners) wordt bedreigd door de stijgende zeespiegel. Met drijvende infrastructuur kunnen we dreigende overstromingen het hoofd bieden. En dus presenteren de Deense architect Bjarke Ingels, de VN-Habitat en maritiem ontwikkelingsbedrijf Oceanix ’s werelds eerste drijvende stad: OCEANIX Busan. Die naam komt niet uit de lucht vallen: de stad komt voor de kust van de Zuid-Koreaanse stad Busan te liggen. Zij bestaat uit met elkaar verbonden platforms (in totaal 15,5 hectare groot), die via bruggen verbonden zijn met het vasteland. In het begin gaat men uit van 12.000 inwoners, dat aantal kan worden uitgebreid naar 100.000. Het project moet leiden tot baanbrekende technologie voor kwetsbare kuststeden. Want, zoals UN-Habitat-directeur Maimunah Mohd Sharif zegt: “We kunnen de problemen van vandaag niet oplossen met de instrumenten van gisteren.”
2.Net City, China
Technologiegigant Tencent, het conglomeraat achter WeChat en China’s populaire QQ-berichtendienst, werkt in Shenzhen aan een bijna volledig autovrije ‘stad van de toekomst’. Net City, dat even groot moet worden als Monaco, beslaat 2 miljoen vierkante meter en geeft voorrang aan voetgangers, groene ruimtes en zelfrijdende voertuigen. Deze ‘stad binnen een stad’ zal verrijzen op een stuk opgespoten land dat uitsteekt in de riviermonding en worden ingericht voor zo’n 80.000 inwoners. Voornaamste doel is het creëren van een plek waar innovatie tot bloei kan komen, aldus een woordvoerder van NBBJ, het Amerikaanse ontwerpbureau achter het masterplan. Het ontwerp elimineert ‘onnodig’ verkeer en ook zijn er wegen ‘weggehaald’, wat mensen ertoe zal bewegen om wat vaker te lopen. In die tijd kunnen ze iets inspirerends zien, in contact komen met de natuur of iemand tegenkomen die ze al een tijdje niet hebben gezien, is het idee. Het masterplan van NBBJ is ontworpen om een ‘onderling verbonden, op de mens gericht organisch ecosysteem’ te bieden.
3.NEOM, Saoedi-Arabië
Het paradepaardje van kroonprins Mohammed bin Salman. De bouw van deze futuristische stad werd in 2017 aangekondigd en moet in 2026 af zijn. Als alles volgens plan gaat, heeft Neom straks vliegende taxi’s, robotbediendes en een 170 kilometer lange wolkenkrabber van 500 meter hoog, genaamd The Line, met aan de buitenkant een spiegelgevel. Een kunstmatige maan maakt eveneens onderdeel uit van het project. En aan de baai van NEOM wordt glow in the dark-zand gestrooid op de stranden. NEOM maakt deel uit van Vision 2030: een ambitieus plan om de Saoedische maatschappij te hervormen. De woestijnstaat wil de afhankelijkheid van olie verminderen en van het land een technologische hub maken. Voor de bouw van deze futuristische megastad, die 33 keer groter moet worden dan New York, is 500 miljard euro begroot.
4.Telosa, VS
‘Telos’ noemden Griekse filosofen het streven van de mens om doelen in het leven na te jagen. Het doel van de Amerikaanse miljardair en voormalig Walmart-president Marc Lore is om tegen 2050 de utopische stad Telosa uit de grond te hebben gestampt. Daar trekt hij 400 miljard dollar voor uit. De stad, die architectenbureau Bjarke Ingels Group gaat bouwen, moet vijf miljoen mensen gaan huisvesten. Anders dan het klassieke model van landeigendom, waarbij lang geleden land werd verdeeld en verkocht aan rijke handelaren en ondernemers, wordt iedere bewoner automatisch landeigenaar. De planologie wordt zo georganiseerd dat inwoners vanaf hun huis binnen een kwartier op hun werk, school of andere belangrijke plekken kunnen zijn. Dit zogeheten 15-minute city design vormt de basis van de stad, die haar energie zal opwekken met zonlicht, windenergie of waterkracht. Of er water is, zal moeten blijken, want Lore heeft zijn zinnen gezet op een woestijnachtig gebied in Nevada, Utah, Idaho, Arizona of Texas of de Appalachen. Er zijn al digitale animaties van de stad, alleen nog geen definitieve locatie.
5.Smart Kalasatama, Finland
Deze slimme wijk, die ontwikkeld wordt in een voormalig havengebied van Helsinki, moet voortrekker zijn op het gebied van de klimaatdoelen van de Finse hoofdstad en een voorbeeld voor de ontwikkeling van toekomstige smart city’s. Slimme mobiliteit en een slim dagelijks leven moeten de inwoners dagelijks een uur meer vrije tijd opleveren. Smart Kalasatama is als een levend laboratorium waar door middel van experimenten de nieuwste technologieën en diensten zullen worden getest in een real-life omgeving.
6.Akon City, Senegal
Akon City is een project van de vijftigjarige Senegalees-Amerikaanse rapper Akon. Voor wie zijn naam geen belletje doet rinkelen: zijn tweede album, Konvicted (2006), kreeg een Grammy Award-nominatie voor de single Smack That. De naar hemzelf vernoemde stad moet een architecturale metropool worden die volledig draait op Akon’s eigen crypto-currency, de Akoin. Tijdens de introductie in 2018 omschreef hij zijn droomproject als een ‘real-life Wakanda’, naar de technologisch geavanceerde fictieve Afrikaanse natie in het Marvel-universum, tevens thuisland van superheld Black Panther. Het vermogen van Akon, dat wordt geraamd op zestig tot tachtig miljoen dollar, is bij lange niet toereikend om een Afrikaanse superstad te bouwen. Waar gaat hij het kapitaal vandaan halen om het project tot een goed einde te brengen? Ondanks de twijfel en scepsis over de levensvatbaarheid van het project, blijft Akon optimistisch over de stad waar hij “met pensioen zal gaan en als een koning zal leven”.
7.Xiong’an, China
Om miljoenenstad Beijing te ontlasten, moet zo’n honderd kilometer ten zuiden daarvan een compleet nieuwe stad verrijzen: Xiong’an, wat ‘nieuw gebied’ betekent. Beijing is helemaal volgelopen en zo uitgedijd dat er inmiddels meerdere ringwegen zijn aangelegd. Van scratch een nieuwe stad bouwen heeft als voordeel dat die een schone start kan maken op energiegebied. Denk daarbij aan zonne-energie, waarin China wereldwijd koploper is, en warmwaterbronnen om de huizen en kantoren te verwarmen. Ook kan vanaf de tekentafel rekening worden gehouden met hoe in de toekomst miljoenen mensen daar op prettige wijze kunnen wonen, werken en recreëren. Xiong’an is een proeftuin voor architectuur en stedelijke ontwikkeling: hoe volgens de meest recente inzichten een stad te ontwerpen waar ecologische overwegingen en hightech ontwikkelingen hand in hand gaan en aandacht is voor duurzaamheid en het welzijn van haar inwoners? Als het aan China ligt wordt Xiong’an de blauwdruk van de toekomstige stad en een integraal onderdeel van de cruciale strategie voor het komende millennium.
Benieuwd naar de rest van het artikel? Deze editie van MASTERS wíl je hebben. Een mijlpaal in print, de grens opgerekt. Vernieuwend. Verrassend. Verbluffend. Met onder meer een zeer buitengewone gastredacteur. Een interview met de man die in 2015 de RvC van Ajax al wees op hiaten binnen de organisatie die nu aan het licht zijn gekomen. Merijn Zeeman doet uit de doeken hoe Jumbo-Visma zich heeft ontwikkeld tot een topsportbedrijf. Quoteman Paul van Riessen rekent uit hoeveel je nodig hebt om niet meer te hoeven werken. Sabine Riezebos legt uit waarin Bernardus zich onderscheidt van andere golfbanen. Een kijkje op de werf van Stratos Yacht, waar de ultieme boot voor zorgeloos vaarplezier wordt gebouwd. En verder onder meer de opkomst van robots (waar blijft de seksrobot?), Fake News en, exclusief in MASTERS: de ‘nieuwe Doutzen Kroes’.
© 2024 MASTERS EXPO. All rights reserved.
