Masters of Sport: Code roze-geel-rood

Hij gaf leiding aan de Sportploeg van het Jaar van 2023. Het eerste team in de geschiedenis dat zowel de Giro d’Italia, Tour de France als Vuelta won. Sportief-directeur Merijn Zeeman van Jumbo-Visma maakte van nabij mee hoe een strak uitgestippeld beleid leidde tot een historische prestatie. Over deze unieke mijlpaal en de nieuwe ambities van de beste wielerploeg ter wereld praat Jaap de Groot uitgebreid met Merijn Zeeman.

Tekst: Jaap de Groot

Beeld: John van Helvert 

Dit succes is geen toeval. Welk beleid heeft hier toe geleid?

“Dan gaan we terug naar de winter van 2016. Toen hebben we definitief een streep door het verleden gezet en een essentiële stap voorwaarts gemaakt. Want het begint zo’n vijftien jaar geleden bij Rabobank, de voorloper van Jumbo-Visma. De enige ploeg ter wereld die een honderd procent dochteronderneming was van de sponsor, een corporate georganiseerde bank. De mensen die bij Rabobank werkten hadden eigenlijk altijd het idee dat ze daar tot hun pensioen konden blijven zitten. De salarissen waren veel hoger dan bij andere teams en er was weinig drive om te verbeteren of te groeien. Toen Rabobank in 2012 – na de dopingzaak rond Lance Armstrong – ermee stopte, heeft onze huidige algemeen-directeur Richard Plugge het team overgenomen. Het begin van een enorm moeilijke tijd. Want ga maar eens een sponsor vinden die na een dopingzaak jouw ploeg gaat overnemen. In 2016 bereikten we het dieptepunt. Met het laagste budget werden we laatste in de World Tour. Toen hebben Ton van Veen en Robert van der Wallen, namens onze sponsors Jumbo en Visma, gesprekken met Richard Plugge en mij gevoerd en aangegeven dat we weliswaar het vertrouwen kregen, maar dat het absoluut beter moest. In de winter van 2016 zijn we aan de slag gegaan. Te beginnen met onszelf de vraag  te stellen: ‘Wie zijn we eigenlijk? Wat is onze cultuur?’ Omdat er intern nog veel door-etterde uit de Rabobanktijd, is met iedereen intensief gesproken. Iedereen kreeg de kans om aan te geven wat er anders en beter moest. Tijdens die winter is het fundament gelegd onder de cultuur die tot de dag van vandaag heel sterk is. De waarden waarvoor we staan, gedrag waar we elkaar op aanspreken en welke instelling verwacht wordt. Toen is ook uitgesproken dat we als slechtste ploeg van de World Tour ooit de gele trui zouden gaan winnen. We gingen voor een gele-trui-organisatie. Sindsdien was dat ons heilig doel. Vanuit deze rigoureuze cultuurverandering zijn uiteindelijk de huidige successen ontstaan.”

Hoe is de rolverdeling?

“Wij hebben ruim tweehonderd mensen in dienst. Richard Plugge is algemeen directeur en geeft leiding aan het hele bedrijf. Voor het sportieve deel ben ik verantwoordelijk. Daar vallen drie teams onder: mannenploeg, vrouwenploeg en talententeam. Verder zijn er afdelingen communicatie, marketing, commercie en een operationele unit rond het team. Recent hebben we een nieuw pand betrokken, een high performance centre langs de A2 bij Den Bosch. Een mooi en inspirerend gebouw, waar vanaf spat wie wij zijn en wat wij doen. Het ademt topsport.”

De uitdaging is nu hoe te verbeteren na een seizoen waarin maximaal is gepresteerd.

“Absoluut! Om als Nederlands team, uit een klein landje, toch succesvol te zijn vereist een andere aanpak. Dus vooral niet blijven doen wat je al deed. Helemaal na dit seizoen is het relevant om vast te stellen dat we weliswaar de beste waren, maar wat tonen de data? Ook consulteren we mensen van buiten, laten die meekijken en eerlijk hun mening geven. In die fase van het jaar zitten we nu. We hebben in september en oktober intensieve coachdagen gehad waarin onze doelstellingen en strategie zijn geëvalueerd. Onze coaches worden dan aangemoedigd alles te zeggen wat ze vinden en dat levert altijd veel inzichten op. Ook met de renners is intensief gepraat. Die bevragen we over wat goed en slecht ging en wat ze bij anderen hebben gezien. Dat interne proces is net afgerond. Dat zijn mooie maar ook vermoeiende dagen, met soms pittige discussies. Hoewel we dit jaar historie hebben geschreven, is daar maar kort over gesproken en zijn we vooral de diepte ingegaan met wat er anders en beter moet. Dat heb ik nu allemaal meegenomen en de komende weken begin ik eerst met een kleine groep plannen te maken en daarna met een groter gezelschap. We brainstormen over de beste strategie en nog veel meer, en stap voor stap komen we dan met een alles omvattend seizoensplan. Wat zijn de strategieën, wat zijn de onderbouwingen, wat zijn de kansen, wat zijn de bedreigingen? In dat proces zitten we nu. Dus als we half december voor het eerst op trainingskamp gaan, dan presteren we aan de hele groep de doelstellingen. In de tussentijd betrek ik ook de kopmannen Wout van Aert, Jonas Vindegaard, Steven Kruijswijk, Christophe Laporte en Olav Kooij bij dit proces. Ik wil dat zij meedenken, om zo de renners ook eigenaar van de strategie te laten zijn. Om al onze tweehonderd mensen mee te krijgen, presenteer ik in januari het hele plan aan het complete team. Van de medici tot de mensen op kantoor. Iedereen krijgt te horen waar we met zijn allen aan gaan werken. Dan kan het seizoen beginnen.”    

En begint het anticiperen op de actualiteit, zoals de situatie van drie potentiële winnaars tijdens de Ronde van Spanje.

“Zo is het precies. Je begint met de hoofdlijnen, waarna het van wedstrijd tot ronde een kwestie wordt van details. Over kleding, voeding, tactiek. Je begint heel groot en ruim en van daar naar klein en gedetailleerd.”

Hoe was het om in Spanje te ervaren dat zowel Roglic, Vindegaard als Sepp Kuss de Vuelta kon winnen?

“Met drie kopmannen tijdens de Vuelta kon ik niet op een betere plek zitten om mijn eigen leiderschapsstijl te ontwikkelen en lessen te trekken. Want dit was absoluut heel extreem. Wat ik vooral heb ervaren is de kracht van het besef van wat onze cultuur is en wat onze waarden zijn. Dat bleek de leuning waar ik me aan vast kon houden. Te beginnen met onze strategie. We hebben onze tegenstanders compleet verrast met onze manier van rijden. We zijn blijven aanvallen. Zelfs toen we aan de leiding stonden. Het motto was altijd dat we blijven aanvallen zodat we nooit hoeven te verdedigen. Alleen was er geen scenario voor als we één, twee of drie zouden staan, het moment dat er niemand meer was om aan te vallen. We waren ineens met z’n drieën, maar de optie om elkaar aan te vallen was altijd onbesproken gebleven. Toen Roglic zich goed voelde, dacht hij ten koste van Kuss de rode trui te kunnen pakken en zette de aanval tegen zijn eigen teamgenoot in. Met het risico dat Kuss moest lossen en iemand anders op het podium zou komen. Daar waren we als geheel dus minder van geworden. Op dat moment ben ik snel met Richard Plugge gaan sparren. En hebben we vastgesteld dat we na al die jaren als team zo hecht geworden waren, dat dit niet meer kon. Ik heb daar later één op één met Primoz over gesproken, om het daarna ook in de groep aan te kaarten. Toen hebben we een intens maar wel mooi gesprek met elkaar gevoerd, waarbij iedereen het over één ding eens was: we vallen elkaar niet aan. We moeten niet tegen elkaar, maar tegen onze tegenstander strijden die op de vierde plek staat. Wij moeten zorgen dat we één, twee en drie blijven en dat gaan we verdedigen. Dat was voor Richard en mij een heel bijzonder moment. Om in zo’n extreme situatie te ervaren hoe iedereen zich zo bewust was van onze cultuur en filosofie. Tijdens de gesprekken van de afgelopen weken heb ik gemerkt hoe meer dan ooit iedereen begrijpt dat eigen ambities heel belangrijk zijn, super belangrijk zelfs, maar dat er een grens is. Het teambelang gaat altijd boven jouw belang. Bij ons krijgt iedereen veel kansen, wordt niemand beperkt in zijn mogelijkheden, maar die onvoorwaardelijke steun aan elkaar staat boven alles. Dat is een prachtige les die ik in 2023 heb geleerd.”

Je hebt ook aan de Johan Cruyff University gestudeerd. In hoeverre ben je als sportief directeur door Cruijff geïnspireerd?

“De visie van Cruijff is dat mensen met verstand van topsport een topsportbedrijf moeten leiden. Dat is in essentie waar het om gaat. Topsport is zo specifiek en om succesvol te zijn heb je mensen nodig die topsport begrijpen. Doe je dat niet en werk je niet met gelijkgestemden, dan ga je steeds meer in je eigen gelijk geloven. Dat moet je altijd zien te voorkomen. Als ik bij AZ met Robert Eenhoorn en Max Huibers praat, dan kan ik genieten van hoe ze elkaar continu aan het bevragen zijn en hoe ze sparren met mensen van buiten, die ze ook mee laten kijken. Om maar te toetsen of ze het wel allemaal goed doen. Dat is ook waar ik voor open sta. Ga vooral niet in je eigen gelijk geloven. Dat is het begin van het einde.”

Heeft Jumbo-Visma het hoogste budget in de wielersport?

“Bij lange na niet. Het gemiddelde budget voor een World Tour-team is nu 26 miljoen euro. Qua budget steekt UAE Team Emirates er met circa 50 miljoen bovenuit. Daar komen wij niet bij in de buurt. Maar dat heeft niet mijn zorg. Budget heeft alleen een beperkende factor als het te laag is. De uitdaging om met een filosofie beter te zijn dan concurrenten die diepere zakken hebben, vind ik heel motiverend.”

Hoe belangrijk is het dat Jumbo-Visma een Nederlands team is?

“Wij noemen het roots to rise, wat betekent dat wij ons altijd realiseren dat we uit Nederland komen. Net zoals dat voor grote internationale bedrijven als ASML, Philips en Pon geldt. We zijn trots op onze roots, maar hebben wel een open blik naar de wereld.”

MASTERS Magazine

Benieuwd naar de rest van het interview Deze editie van MASTERS wíl je hebben. Een mijlpaal in print, de grens opgerekt. Vernieuwend. Verrassend. Verbluffend. Met onder meer een zeer buitengewone gastredacteur. Een interview met de man die in 2015 de RvC van Ajax al wees op hiaten binnen de organisatie die nu aan het licht zijn gekomen. Merijn Zeeman doet uit de doeken hoe Jumbo-Visma zich heeft ontwikkeld tot een topsportbedrijf. Quoteman Paul van Riessen rekent uit hoeveel je nodig hebt om niet meer te hoeven werken. Sabine Riezebos legt uit waarin Bernardus zich onderscheidt van andere golfbanen. Een kijkje op de werf van Stratos Yacht, waar de ultieme boot voor zorgeloos vaarplezier wordt gebouwd. En verder onder meer de opkomst van robots (waar blijft de seksrobot?), Fake News en, exclusief in MASTERS: de ‘nieuwe Doutzen Kroes’.

Bestel hier MASTERS Magazine #56