Als creatief partner voor beurzen, evenementen, congressen en festivals is Expo Flora gespecialiseerd in het sfeervol inrichten van ruimtes met onder meer beplanting, bloem/groendecoratie, meubilair en de zelf ontwikkelde Block en Expo Wall-systemen en Flex-Units. MASTERS ging op bezoek bij de directie van het in Harmelen gevestigde familiebedrijf: Stefan Enthoven en Herman Bos.
Stefan: “Mijn vader, Aad Enthoven, heeft het bedrijf in 1985 opgericht toen hij met iemand planten ging verhuren op Jaarbeurs Utrecht en andere beurslocaties. Drie, vier jaar later sloot Herman aan, die uit een groenteboerfamilie komt.” Herman: “Ik was toen vijfentwintig. Nadat ik een aantal jaar in dienstverband had gewerkt, werd ik medeaandeelhouder. Het verhuren van planten en bloemen liep zo voorspoedig dat we vestigingen hebben geopend in Engeland, Frankrijk en Duitsland – dat was handig in de tijd dat de grenzen nog dicht waren. Het bedrijf was destijds gevestigd in Vleuten. Toen Aad in 1999 de grond tegen een goeie prijs kon verkopen voor woningbouw, werd het huidige pand met kassen betrokken in Harmelen. Aad heeft kort daarna afscheid genomen van het bedrijf. In 2000 nam ik Expo Flora van hem over en heb vervolgens Stefan gevraagd om in te stappen. Dat deed ik niet alleen omdat hij zo’n leuke gozer is, hoor. Na de overname zaten wij nogal krap bij kas en Stefan, die uit de bloemenexport komt, had een goed netwerk waardoor we weleens een weekje later konden betalen. Dat gaf ons de ruimte om het bedrijf langzaam op te bouwen en Aad af te betalen. Ik had eerst een meerderheidsbelang, maar inmiddels zitten Stefan en ik er fiftyfifty in.”
Hoe heeft het bedrijf zich sinds de overname ontwikkeld?
Herman: “Wij werkten hoofdzakelijk met standbouwers die beurzen door heel Europa bedienden. Per stand varieerde de handel van een plantje of bloemstuk tot een complete tuin. Eén stand loonde natuurlijk niet. Dus wat deden wij? De opdrachten die vanuit het buitenland binnenkwamen, brachten wij in één keer naar de verschillende beurzen – vrachtwagens vol. Maar langzaam maar zeker werd de markt in de verhuur van planten en bloemen minder. Dat kwam omdat stands mooier werden: er kwamen meer beeldschermen en andere attributen, waardoor er minder ruimte was voor groen. Een van de klanten uit ons bestand, Mercedes-Benz, benaderde ons in 2007 met het idee van live cooking op de stand. Wij pakten die kans aan om onszelf opnieuw uit te vinden: speciaal voor hun stand hebben we meubels laten maken. Waar de meubelverhuurbedrijven vooral strakke meubels leverden, investeerden wij in loungeachtig meubilair, hipper en sfeervoller – dat was er nog niet. De eerste meubellijnen hebben we, in eigen beheer, in Polen laten maken: we brachten daar wekelijks bloemen en planten naartoe en nu hoefden de opleggers niet leeg naar Harmelen terug te keren.” Stefan: “In die business zijn we gigantisch gegroeid. We wilden nog luxere spullen en al snel kwamen de meubels niet alleen uit Polen, maar ook uit Italië en Spanje. Het bleef niet bij tafels en stoelen. Ons viel op dat veel stands als afscheiding van die witte wandjes gebruikten. Wij bedachten het Expo Wall-systeem: twee kolommen met een decoratiedoek dat van beneden naar boven kan worden uitgerold. We stelden een assortiment met uniforme doeken samen, maar gaven de klant ook de optie voor een custom-made oplossing met bijvoorbeeld het eigen logo erop. Zo werd de inrichting van beurzen en stands steeds mooier en werden de klanten ervan bewust dat Expo Flora daarin het verschil maakt. Niet voor niets luidt ons motto ‘creating the difference’.” Herman: “Wij zijn heel erg klantgericht, luisteren altijd naar wat de wensen zijn. De ideeën voor decoratie of meubilair zetten wij op papier, waarna we in-house de ruwe ontwerpen maken. Is het naar de zin van de klant? Dan gaan we het kopen óf intern fabriceren en bieden het vervolgens, tegen een lagere prijs, te huur aan. Maar wij moeten er wel van overtuigd zijn dat het bij ons aanbod past en we het nog veel vaker kunnen verhuren.”
”Wij bieden een totaalpakket aan en zetten daar ook op in”
Waarin onderscheidt Expo Flora zich nog meer?
Stefan: “In de evenementensector heb je bedrijven die de totale aankleding doen. Wij zagen die bedrijven vijftien jaar geleden enorm groeien. Waarom zouden we dat niet ook op beurzen kunnen? Maar beurzen zijn veel groter, wij deden daar slechts een stukje van. Wil je een groter stuk van de taart, dan moet je zelf ook groter worden. Wat in de evenementen gebeurt, hebben wij vertaald naar beurzen. Daar zijn we uniek in. Niemand doet het zo grootschalig als wij. De doorbraak daarin was de laatste AutoRAI, in 2015. Dat was, zeg maar, ons examen. We hadden een deal met de RAI voor de inrichting van alle stands. Een serieus grote opdracht, die spullen hadden wij niet. We hebben toen enorm geïnvesteerd, waarvoor we voor twee derde een lening bij de bank afsloten en voor een derde zelf geld inbrachten. Dat werd een groot succes. Later dat jaar namen we de BedrijfsautoRAI voor onze rekening. We maakten echt een groeispurt door en ontwikkelden Expo Flora tot een speler van formaat die aan tafel schuift bij de organisatie.” Herman: “Wij bieden een totaalpakket aan en zetten daar ook op in. Vergelijk het met een keukenboer die in 3D jouw nieuwe keuken tekent. Die mag verwachten dat jij hem vervolgens ook de opdracht geeft. Bij ons is het net zo: wij denken creatief mee met de klant, maken een ontwerp en dan is het een ongeschreven wet dat als het wat wordt, wij ook alles mogen leveren.”
Hoe is Expo Flora als familiebedrijf gegroeid?
Stefan: “Mijn dochter Bo heeft altijd gezegd: ik wil bij jou komen werken. Al op haar achttiende, toen ze haar rijbewijs net had gehaald, ging ze hier aan de slag. Daarna heeft ze ook haar vrachtwagen- en trailerrijbewijs gehaald. Zij begon als bloembindster in de binderij. Alleen kon ze daar niet doorgroeien. Daarom is ze zich gaan bekwamen in tekenen. Zij doet nu de meeste grote opdrachten en heeft zich ook commercieel ontwikkeld. Mijn oudste zoon, Nick, heeft eerst in mijn bloemenhandel gewerkt en is, na vervolgens een half jaar gereisd te hebben, op zijn 26e bij ons in de zaak gekomen. Mijn jongste zoon Kai heeft kortgeleden het team versterkt in de functie Junior Operations.” Herman: “Mijn jongste zoon deed een opleiding architectuur, maar kwam door corona thuis te zitten. Toen vroeg Stefan: ‘Kan Alec niet hier komen werken?’ Net als Bo houdt Alec zich bezig met ontwerpen en ook doet hij veel op de beurzen op het gebied van logistiek. Wij hebben dus een twee-families-in-één-bedrijf, waar de derde generatie al is ingestroomd.” Stefan: “En mijn vrouw Els zit met haar bedrijf STYLERZ24, specialist in zijden bloemen, fysiek in ons bedrijf. Omdat dat een kleiner bedrijf is, kan Bo mooi bij haar kijken hoe je moet ondernemen.”
MASTERS Magazine
Benieuwd naar de rest van het interview? In de voorjaarseditie van MASTERS werpen drie entrepreneurs een licht op de toekomst: Raymon Pouwels (GO Sharing), Merel van Helsdingen (Nxt Museum) en Tim van der Wiel (GoSpooky). Volgens laatstgenoemde biedt de steeds sneller gaande technologische vooruitgang enorme mogelijkheden. “Er is nog nooit een beter moment geweest om een goed idee te hebben. De technologie zit in je broekzak!” Sportjournalist Jaap de Groot schetst de contouren van het nieuwe speelveld van de internationale sport na het eclatante succes van het WK in Qatar. En ook futurist Adjiedj Bakas laat zijn licht op de toekomst schijnen. Volgens hem staat komend jaar in het teken van de zoektocht naar de economie van het geluk. “We gaan niet alleen kijken naar wat ons geld oplevert, maar naar wat ons gelukkig maakt.” Wellicht draagt deze editie hieraan bij, met een terugblik op MASTERS EXPO, een road trip met de nieuwe Range Rover en interviews met paardenpaus Jan Tops, Red Bull Racing-teambaas Christian Horner, chef-kok Margot Janse en beeldend kunstenaar Spencer Tunick. Geluk!
