Alicja Kwade: ‘Het is geen feit dat een dag 24 uur heeft’

Met haar speelse, poëtische sculpturen en installaties probeert de in Berlijn wonende Alicja Kwade te begrijpen hoe de wereld om ons heen werkt. Tot 9 juni is haar solotentoonstelling ‘Die Notwendigkeit der Dinge’ te bewonderen in museum Voorlinden. MASTERS ging in gesprek met de kunstenaar: ‘Ik krijg vaak de vraag of ik niet bang ben dat er een steen van een van mijn sculpturen of mobiles kan vallen.’

Alicja Kwade werd geboren in 1979 in Katowice, Polen, als dochter van een cultuurwetenschapper en conservator. Kwade studeerde in 2005 af aan de Universiteit voor de Kunsten in Berlijn, waar ze nog altijd woont en werkt. Ze exposeerde al op vele plekken over de wereld, waaronder de Biënnale van Venetië en op het dak van het Metropolitan Museum of Art in New York. Haar kunstwerken hebben daarnaast een thuis gevonden in menig internationale kunstcollectie. Museum Voorlinden koestert zelfs enkele van haar meesterwerken, waarvan er een paar speciaal voor hen zijn gemaakt. Vragen stellen staat voorop in het werk van Alicja. Haar werk begint namelijk daar waar zij het niet meer begrijpt. Nu zijn de rollen omgedraaid en stelt MASTERS de kunstenaar een aantal vragen.

Waar komen jouw ideeën voor je werk vandaan?

‘Ik wil weten waarom de dingen zijn zoals ze zijn, ik wil zo veel mogelijk begrijpen van de wereld om ons heen. Als mensen hebben we objecten, ideeën, politieke systemen en sociale structuren nodig om onze wereld te begrijpen, om in de maatschappij te leven, om ons leven mogelijk te maken. We creëren die dingen, definiëren ze, maken er afspraken over. Maar ze zijn geen gegeven; het is geen feit dat een dag 24 uur heeft, dat is iets wat we hebben afgesproken.’

Hoe zie je dat terug in je kunstwerken?

‘Ik probeer vaak dingen zo veel mogelijk uit elkaar te halen, tot het punt dat ik niet verder kan. Dit om te onderzoeken wat ‘iets’ maakt. Zo haal ik bijvoorbeeld een televisie uit elkaar, vermaal ik deze tot zand en maak ik daar vervolgens met een beetje epoxyhars, een tafel van. Is het dan nog steeds een tv? Of noem je het dan een tafel?’

Dus we kunnen niets als vanzelfsprekend beschouwen?

‘Precies. Ik krijg vaak de vraag of ik niet bang ben dat er een steen van een van mijn sculpturen of mobiles kan vallen. Maar gek genoeg vraagt niemand zich ooit af of het plafond naar beneden gaat vallen of de vloer onder onze voeten kan wegzakken. Want we willen geloven dat we veilig zijn in onze constructies, in de dingen die we produceren.’

In WeltenLinie, een spectaculaire installatie met zwarte stalen balken, spiegels en objecten, speel je ook met die onzekerheid

‘Dat klopt. Als je door deze installatie loopt, zie je dat alles non-stop verandert. Je ziet het ene ding in het andere veranderen en reflecties van jezelf en andere bezoekers verschijnen en verdwijnen. Je kunt niet precies duiden wat je direct of weerspiegeld ziet. Met de installatie word je geconfronteerd met vragen over wat je eigenlijk ziet, hoe dingen worden beschreven en hoe ze anders kunnen worden gezien.’

In een zaal in Voorlinden hangen maar liefst 4.000 A4’tjes aan de muur waarop een deel van je genetische code staat – jouw volledige DNA beslaat 259.025 A4’tjes. Wat is de betekenis van dat werk?

‘Voor mij was het een soort experiment: hoeveel kan ik over mezelf weten en laten zien? Je kunt in Voorlinden mijn DNA aflezen, maar je weet alsnog helemaal niets over mij. We richten ons vaak op hoe we van elkaar verschillen, terwijl ik denk dat het veel belangrijker is om onze overeenkomsten te benadrukken. 99.9 procent van al het menselijk DNA is identiek, slechts 0.1 procent is anders. Wat ik ook mooi vind, is dat ik met dit werk mijn genetisch materiaal verspreid onder een grote groep mensen, wat eerst alleen was voorbehouden aan mannen. Bezoekers aan Voorlinden kunnen een van de 255.025 resterende velletjes A4 meenemen waarop mijn genetische code staat afgedrukt.’

Tot 9 juni is de solotentoonstelling ‘Die Notwendigkeit der Dinge’ te bewonderen in museum Voorlinden. Bijwonen? Bestel hier je tickets.